lunes, 2 de julio de 2012

ESTAMOS DE VOLTA

Ola! despois dun tempo no dique seco, regreso con novas enerxias pra seguir contando historias de Bendilló, revisando os comentarios encontreime co do bisneto da Sra. Balbina Losada, que por desgracia non lin ata hoxe, interesame a historia do Sr. Hilario, asi que calquera que me queira contar cousas sobre él será moi benvido, pra contactarme: anacelta@hotmail.com

1886: VENTA DA TERRA DO ATRIO DA CAPELA DE SAN XOAN DAS FARRAPAS



No ano de 1886 temos un documento no arquivo da familia Nogueira Vidal que da testemuña da venta da terra do atrio da Capela de San Xoan das Farrapas, por parte de dous veciños o arcipreste de Quiroga:

“En la villa de San Martin de Quiroga y diez ocho de Agosto de mil ochocientos ochenta y seis, presentes los […] testigos, se presentaron Juan Lopez, casado, mayor de cincuenta años, vecino de Bendilló, provisto de su cédula personal y su convecino Atanasio Losadas, casado, mayor tambien de cincuenta años con su cédula personal y dijeron que, estando en el pleno uso de sus derechos civiles, vendían a Don Antonio Taso, arcipreste de Quiroga, que exhibió su cédula, número 143.
El primero, como unas tres maquilas de terrenos con algunas cepas y olivos al sitio que le llaman de la Esfárrapas, término de dicho Bendilló, que linda por naciente con camino público y por los demás puntos con terrenos de Domingo Nogueiras, vecino de Fiáis y mas […] al vendedor cuyo terreno se lo vende por la cantidad de siete cientos cuarenta reales y el Atanasio Losadas le vende en el mismo término, como unos dos cuartillos de terreno con un olivo en la cantidad de ciento treinta reales: cuyos terrenos venden a dicho Sr. Arcipreste con todos sus derechos y servidumbres para que los destine al atrio de la capilla, titulada de la Esfárrapas; los los vendedores se obligan con sus bienes habidos y por haber a hacer validas dichas ventas y lo mismo sus herederos y el comprador se obliga a facilitar paso de carro, a pie y con bueyes uncidos para el resto de la finca de Juan López, advirtiendo que dicho Sr. Arcipreste adquiere esta obligación por sí y a nombre del señor cura párroco que en tiempo fuese del referido Bendilló y lo mismo el dejar corrientes las aguas de la plazuela que se forme, al construir el muro, por medio de ahujeros, sin que nadie tenga derecho a privar de las que corresponden a cada propietario: ambos terrenos estan ya demarcados, como saben varios vecinos de Bendilló y las cantidades mencionadas las reciben en el acto en monedas corrientes de manos del comprador, siendo testigos de este contrato Don Angel Mourenza, Eugenio Rodriguez y Jose Benito Diaz, vecinos de San Martin que con vendedores y comprador firman. [rúbricas]”

Este interesante documento de compraventa data a construcción do atrio1 da capela da Farrapa, no ano 1886 no que ocorre esta transacción, a Encomenda de Quiroga xa non tiña no val de Quiroga ningunha igrexa, tras cincocentos anos de dominio absoluto no val todo o seu poder estaba desfeito por causa das leis desamortizadoras, a nosa igrexa que pertenzeu moito tempo a o Arzobispado de Astorga, nesta epoca seguiu adscrita á diocese de Astorga, non é ata moito despois no ano 1955 cando procedese o cambio a diocese de Lugo, a que pertenze na actualidade. Asi a compraventa do terreo do atrio faise ó arcipreste de Quiroga, que tiña a sé na vila de San Martin (a actual Quiroga), os centros de poder local trasladaronse das antiguas sés da Encomienda: os Novaes e San Salvador de Hospital cara a San Martin, onde ainda se manteñen. Centrandonos no contido do documento o primeiro que nos chama a atención son os cambios que o paso do tempo introduxo na toponimia, o que hoxe chamamos capela das Farrapas antes chamabase capela das Esfarrapas, como sempre que tratamos con textos antiguos as unidades de medida que utilizan xa estan esquecidas na actualidade, neste caso aparecen a maquila e o cuartillo2 como unidades de superficie.O documento da fe asemesmo dos cultivos principais do lugar, que non son outros que a vide o e olivo; e recolle todo o relativo os usos e costumbres que teñen que ver cas augas, as servidumbres de paso e todo aquello que atinge as labores agrárias é que é necesario deixar craras para evitar futuros problemas. Ainda que non temos noticia da data de construcción da capela das Farrapas este documento nos axuda a entender que a capela é anterior a 1886 e hoxe en dia segue destinada o seu uso orixinal o culto e devoción por San Xoan o patrón de Bendilló.


1O Atrio é o terreo situado xusto frente a porta de entrada, que esta cuberto cun tellado que sosteñen dous pilares de pedra.
2 Equivalencia da maquila = 66 m2; equivalencia do cuartillo = 10 m2