1883: A CHEGADA DO FERROCARRIL

Ou 1 de setembro de 1883 o rei Afonso XII inagura a liña férrea Palencia-A Coruña, nese intre chega o tren o noso concello, e con él o progreso, a súa construcción modificará sustancialmente a paisaxe de Bendilló, para facernos unha idea de cómo quedou trala obra do ferrocarril acudimos a descripción que fai Ricardo Becerro de Bengoa no seu libro “De Palencia a la Coruña”[1]:

“ Allí queda Figueiredo sobre verdes cumbres muy quebradas; entre el barranco de Farrapa y el arroyo de Peizais describe la vía una rápida curva, pasando por enormes muros de 200 y 300 metros de longitud, deslízase el tren al pié de asombrosas trincheras cortadas por arroyos que saltan deshaciéndose en espuma y de cuyos rasgados cortes de pizarra bajan sobre la vía numerosos y grandes colgantes de hiedras y enredaderas que hacen sobremanera pintoresco aquel rústico cuadro, digno de ser copiado con todos sus colores y detalles desde la opuesta orilla”

Con posterioridade vemos que este tramo da liña necesitou en 1948 novas obras, que fixeron que a Rede Nacional dos Ferrocarris Españois procedesen a nova expropiación de terreos para obras de saneamento da trincheira entre os km. 326/116 e 326/126. Ata nos chegou un dos documentos de expropiación que nos di que se pagaron 1000 pesetas por un terreo de 160 m² que tiña un castiñeiro, un ciruelo e sete pavios.

Non é esta a única obra de grande envergadura que modificou a paisaxe orixinaria de Bendilló, noutro momento veremos as obras da estrada e as dos saltos do río Sil.

---

[1] Becerro de Bengoa, Ricardo “De Palencia a la Coruña”, Palencia, 1883, pp. 153

BENDILLÓ EN "SOLIDARIDAD"

Continuando co asociacionismo agrario en Bendilló rescatamos da hemeroteca unha nova publicada no semanario "Solidaridad" o voceiro anarcosindicalista que se pode consultar grazas ou proxecto interuniversitario Nomes e Voces promovido polas universidades galegas.

Fixemos unha transcrición literal do contenido do artigo que fai mención a colecta impulsada pola CNT para conseguir fondos para axudar os campesiños de Bendilló a comprar un tractor, coa finalidade de constituír unha comuna agrícola. Recollese unha listaxe cos donativos feitos polo sindicato de oficios varios de Corcubión que acadou a cifra de 33,20 pesetas, este diñeiro habería de xuntarse cas 103,25 pesetas que xuntaron polas rúas da Coruña as mulleres libertarias das que xa falamos con anterioridade.

Como vemos os veciños de Bendilló estiveron na vangarda do movemento anarquista no seu tempo.

Solidaridad, número 55, 11 de xullo de 1936; Ano II - Epoca primeira

LOS CAMPESINOS DE BENDILLO NECESITAN UN TRACTOR

Desde hace tiempo se persigue poder llevar a vías de hecho la constitución de una comuna agrícola libertaria. Hemos dado ya distintas veces, voces en demanda de solidaridad. Existen iniciativas, hay colectas realizadas, pero ello no es bastante. Es preciso activar en este sentido. Es necesario que todos los Sindicatos y militantes, trabajen en el sentido de ayudar a la obra de liberar a un pueblo y valorizar nuestros postulados.

El Sindicato de oficios varios de Corcubion remite una lista de donativos, que es la siguiente:

Sindicato, 5 pesetas; Manuel Bergondo, 5 ; L. Prados, 1,50 ; E. Canosa, 1; M. Areas, 1;F. Torrela,1; I. Torrela, 1; F. Domínguez, 0,30 ;J. Canosa, 0,25; M.G. Trillo, 0,50; M. Pequeño, 0,35; M. Conde, 0,25; A. Piñeiro, 0,30; M. Rojo, 0,25; M. Oca, 0,50; J. Insua, 0,55; Jose Santiago, 0,50; A. Grille, 0,30; J. Lamela, 0,25; A. Roselló, 0,50; M. Monzo, 0,50; A. Andrade, 0,25; R, Lago, 0,50; P. Sieira, 0,25; A. González, 0,50; C. Lago, 0,30; L. Monzo, 0,25; J. Ferrio, 0,40; José Outes, 0,25; R. Abelleira, 0,25; J. Mª Ferreiro, 0,50; P. Suárez, 0,25; M. Lago, 0,50; T. Caamaño, 0,25; L. Caldevilla, 0,50; M. Canosa, 0,25; B. Lado, 0,50; M. Xovausoba, 0,25; A. Rey, 0,30; J. Alsina, 0,30; A: Domínguez, 0,30; R. Outes, 0,25; F. Outes, 0,25; J. Costas, 0,20; M. Riveiro, 0,30; F. Lourido, 0,50; J. Mª. Merens, 0,50; J. Caamaño, 0,20; M. Rey, 0,25; A. Lourido, 0,60; R. Canosa, 0,10;M. Oliveira, 0,25; A.P. Fernández, 0,30; B. Vieites, 0,25; J.G. Villar, 0,20; J. Domínguez, 0,25; V. García, 0,20; A. Pazos, 0,25; J. Domínguez, 0,20; Total 33,20 pesetas.

Que todos tomen ejemplo de esos camaradas. Que la actitud de las compañeras de La Coruña, que con calor y cariño han patrocinado la obra de los campesinos de Bendilló, que la iniciativa del Sindicato de la Construcción no caiga en el vacío. Laboremos por la creación de una comuna campesina en el pueblo de Bendilló.

OS CELTAS DE PARADASECA

A raiz da derradeira noticia que demos no blog chegaron as nosas máns unhas estupendas fotos dos Celtas de Paradaseca que non nos resistimos a compartir, ei as tedes, os lexendarios Celtas nos seus mellores anos.

CARLOS CHARLES RODRÍGUEZ MARTINES

Hoxe enterámonos da triste nova de que o 15 de Maio deste ano finou en Elizabeth, Nova Jersey, á idade de 93 anos o músico galego Carlos Rodríguez Martines, que foi veciño de Paradaseca e cabeza visible do celebérrimo grupo quirogués “Os celtas de Paradaseca”. Dende a nosa humilde ventá queriamos renderlle unha sentida homenaxe a aquel que tanta ledicia levou coa súa musica por todas as aldeas do lugar, sendo Bendilló unha delas. E que mellor homenaxe que lembrar a súa traxectoria recollida no artigo publicado en “A Nosa Terra” (nº 1242, novembro 2006) por Xose P. Mondelo.

OS CELTAS DE PARADASECA.

Os Celtas de Paradeseca foi a agrupación musical quiroguesa de máis sona. Conformada primeiro como un quinteto, para logo se constituír definitivamente como cuarteto de gaita, requinto, caixa e bombo, a súa presenza era obrigada en tódolos lugares da contorna que se prezasen de armar unha festa como é debido. Da montaña ao val, non había ramista de comisión que non devecese por contar co seu concurso, quedando xa, dun ano para o outro, apalabrada a súa actuación.

Carlos Rodríguez Martines, o seu recordado creador, provén dunha estirpe músical. Seu avó fora un gaiteiro ben coñecido, o tío Juanito, que din que chegou a tocar perante a corte do rei Afonso XIII. E seu pai, que marchara a principios do século para o Norte, integrárase alí nunha banda masónica norteamericana, onde tocaba o requinto. O seu fillo Carlos xa naceu en América, regresando toda a familia para Paradaseca no 1924, cando o neno tiña oito anos. Un día do ano 1926, despois de ver unha actuación de Os Trintas de Trives, nas festas de Quiroga, o rapaz decidiu que a súa vida estaría para sempre dedicada á musica. Pediulle a seu pai que lle ensinase os misterios do requinto, as nocións musicais básicas e ata hoxe. Despois de percorrer cos Celtas todo o país quirogués e as terras de Lemos, Brollón, de Trives e Caldelas, de Valdeorras e do Bierzo, competindo cos propios Trintas de Trives e cos Trabazos de Caldelas, para os que acabaría facendo arranxos musicais, o Carlos marchou de novo para América no ano 1950 –logo de estar preso e canso de ser molestado polas forzas da orde, el que fora un entusiasta republicano que pasara longos anos agochado nunha cova e fuxido polas serras-. Alí, durante máis de vinte anos, dirixiu a agrupación folclórica Terra a Nosa da Casa Galicia de Nova Iorque e fundou numerosas orquestras de música española e latinoamericana (Trovadores de España, Ecos de España) así como unha orquestra de jazz (The Golden Echoes) na que tocoba marabillosamente o saxo alto, como antes o fixera co requinto, co clarinete e coa gaita. Carlos Rodríguez Martines vive actualmente en Nova Jersey e garda un recordo emocionado dos moitos músicos populares quirogueses dos que aprendeu a sentir a paixón musical: de Eladio, o cego de Outeiro do Courel e de Celia, a súa filla; de Francisco, o Pata de Pau, de Parada de Lor; do Lelo e do Mingos de Os Novaes; do Manuel, o gaiteiro do Toxo, de San Clodio; de Felisa, a gaiteira de Bendilló... Mais de quen garda a máis doce memoria é dos seus vellos amigos e compañeiros dos Celtas, aínda felizmente vivos coma el, uns en Quiroga e outros en diferentes lugares de Ámérica: de Feliciano, o grande bombeiro de Paradaseca (o que non levará zoupado no seu bombo, grande como unha fogaza, o bo do Feliciano!); de Euxenio, o do requinto, e de seu irmán Camilo, o da gaita de chaves, que reside en Bos Aires; de Xaime, o da caixa, que reside en Nova Iorque, cabo do seu irmán Carlos... e do señor Daniel, o pai de ambos, o músico que xa tocara de noviño en América e que co seu maxisterio formara a toda unha xeración de rapaces que fixeron de Paradaseca un dos lugares onde con máis forza agromou o amor pola música da nosa terra.

Desde esta beira do atlántico quixeramos que chegase até don Carlos Rodríguez Martines a sentida gratitude dos veciños do val polos ledos días que pasaron ao son do seu requinto e da súa gaita, durante aqueles anos tristes da posguerra nos que a música dos Celtas de Paradaseca aloumiñara tantos corazóns machucados.

X. PÉREZ MONDELO